TẬP MẠNH CƠ HAMSTRING TRONG TỔN THƯƠNG DÂY CHẰNG CHÉO SAU

VAI TRÒ CƠ HAMSTRING TRONG TỔN THƯƠNG DÂY CHẰNG CHÉO SAU

Cơ gân khoeo (hamstring) đóng vai trò quan trọng trong chức năng khớp gối, tham gia vào việc gập gối và kéo xương chày về phía sau. Trong trường hợp tổn thương dây chằng chéo sau (Posterior Cruciate Ligament - PCL), việc tập luyện và tăng cường sức mạnh cơ gân khoeo cần được xem xét cẩn thận. 

1. Vai Trò của Cơ Gân Khoeo trong Chức Năng Khớp Gối và Tổn Thương PCL

• Chức Năng Sinh Cơ Học: Cơ gân khoeo giúp gập gối và kéo xương chày về phía sau, tác động lực lên PCL [1].
• Tương Tác với PCL: Khi co cơ gân khoeo, lực kéo xương chày về phía sau có thể tăng áp lực lên PCL hoặc mảnh ghép sau phẫu thuật [2].

2. Vấn Đề Khi Tập Sức Mạnh Cơ Gân Khoeo Trong Tổn Thương PCL

2.1. Trong Điều Trị Bảo Tồn

• Nguy Cơ Tăng Áp Lực Lên PCL: Tập luyện cơ gân khoeo có thể tạo lực kéo sau trên xương chày, làm gia tăng áp lực lên PCL bị tổn thương [3].
• Nguy Cơ Làm Nặng Thêm Tổn Thương: Việc tập luyện không đúng cách có thể dẫn đến gia tăng mức độ giãn hoặc rách của PCL [4].
• Khuyến Cáo:
  • Hạn Chế Bài Tập Co Cơ Gân Khoeo Chủ Động: Trong giai đoạn đầu điều trị bảo tồn, nên tránh các bài tập co cơ gân khoeo chủ động chống lại lực cản [5].
  • Tập Trung Vào Cơ Tứ Đầu Đùi: Tăng cường cơ tứ đầu giúp bù đắp và ổn định khớp gối [6].

2.2. Trong Phục Hồi Chức Năng Sau Phẫu Thuật

• Rủi Ro Tổn Thương Mảnh Ghép: Co cơ gân khoeo sớm sau phẫu thuật có thể tạo lực kéo lên mảnh ghép PCL, tăng nguy cơ lỏng lẻo hoặc đứt mảnh ghép [7].
• Sử Dụng Gân Gân Khoeo Làm Mảnh Ghép: Nếu gân gân khoeo được sử dụng để tái tạo PCL, việc tập luyện cơ này cần đặc biệt thận trọng [8].
• Khuyến Cáo:
  • Tránh Bài Tập Co Cơ Gân Khoeo Sớm: Thường tránh trong ít nhất 6 tuần đầu sau phẫu thuật, tùy thuộc vào chỉ định của bác sĩ phẫu thuật [9].
  • Tập Trung Vào Bài Tập Thụ Động: Sử dụng vận động thụ động và bài tập chuỗi đóng để duy trì tầm vận động mà không làm căng lên cơ gân khoeo [10].

3. Hướng Dẫn Cụ Thể 

3.1. Giai Đoạn Sớm Sau Tổn Thương hoặc Phẫu Thuật

• Hạn Chế Vận Động Gây Lực Kéo Sau: Tránh các hoạt động và bài tập có thểf kéo xương chày về phía sau [11].
• Tư thế đúng và Sử Dụng Nẹp Hỗ Trợ: Để kiểm soát vị trí của khớp gối và hạn chế lực tác động lên PCL [12].

3.2. Giai Đoạn Phục Hồi Tiếp Theo

• Giới Thiệu Dần Dần Bài Tập Cơ Gân Khoeo: Sau khi đã có lành tổn thương tương đối đủ, bắt đầu với các bài tập cơ hamstring nhẹ nhàng và tăng dần cường độ [13], từ co cơ tĩnh đến co cơ động.
• Giám Sát Chặt Chẽ Phản Ứng Của Cơ Thể: Theo dõi đau, sưng hoặc cảm giác không ổn định để điều chỉnh chương trình tập luyện [14].

3.3. Sử Dụng Kỹ Thuật Tập Luyện An Toàn

• Bài Tập Chuỗi Đóng: Ưu tiên bài tập chuỗi đóng để giảm lực kéo sau trên xương chày [15].
• Tránh Bài Tập Tạo Mô-men Xoắn Cao: Như gập gối chống lực cản nặng hoặc bài tập plyometric sớm [16].

4. Kết Luận

Việc tập sức mạnh cơ gân khoeo trong tổn thương dây chằng chéo sau cần được tiếp cận một cách thận trọng và có hệ thống. Cả trong điều trị bảo tồn và sau phẫu thuật, việc tăng cường cơ gân khoeo có thể tạo áp lực lên PCL hoặc mảnh ghép, dẫn đến nguy cơ làm nặng thêm tổn thương hoặc ảnh hưởng đến kết quả phẫu thuật. Do đó, cần tuân thủ các hướng dẫn phục hồi chức năng cụ thể, tập trung vào an toàn và hiệu quả dài hạn.

nguồn: PHCN Online - TẬP SỨC MẠNH CƠ HAMSTRING TRONG TỔN THƯƠNG DÂY CHẰNG CHÉO SAU